ABD’den ve Euro Bölgesi’nde gelişmekte olan ekonomilere sahip ülkelerden gelen kriz sesleri ile geleceğe yönelik belirsizlik küresel ekonomiyi tehdit ediyor.
Üç yıl önce ABD’de fazla şişirildiği için patlayan gayrimenkul balonu küresel krizin başlangıcı oldu.
Ekonomik krize karşı köklü çözümler üretmek yerine kağıt üzerinde yapılan hareketler, açığa basılan paralar, krizle yaşamaya alışmanın habercileriydi aslında.
Ekonomistler son zamanlarda gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilere sahip ülkelerin şişirdiği balonları takip edemez duruma geldiler. Küçük, büyük, orta ölçekli; kısaca her boyuttan şişirilip uçurulan balonların arkasından bakmak, ne zaman patlar diye merak etmek, kriz tellallığı yapmak… Tüm bu olanlar küresel ekonomik krizi körüklemekten öteye gitmez.
Gayrimenkul bir dönemin yıldızıydı, tıpkı geçmiş zamanlarda ortaya sürülen demiryolları hisseleri gibi. Şimdi ise sanal dünya sahnede yerini aldı. Sosyal paylaşım sitelerine biçilen aşırı değerler ise geçmiş dönemlerin radyo hisselerinin akibetini akla getiriyor.
Küresel ekonomi aslında asırlardır kısır döngülerin içinde dönüp duruyor. Bu kısır döngünün sihri üretimle yol almaya çalışan ülkeleri de etkisi altına alıyor.
ABD’de yaşanan gayrimenkul balonunun benzeri günümüzde Çin’i zorluyor.
Çin’de dört yıl önce 80 bin dolara alınan konutun fiyatı bugün 300 bin dolar oldu. Pekin ve Şanghay gibi şehirlerde 250-300 dolar olan konut kiraları 1200 dolar civarına çıktı.
Tarım ürünleri üzerinde oynanan oyunlar küresel gıda krizine neden olurken tarım arazileri yatırımcıların yeni şişirmekte oldukları balonlar olarak piyasada yerlerini almaya başladılar.
Gelişmekte olan ülkelerde dar gelirli sınıfı oluşturan kişiler, bireysel kredilerle hatırı sayılır bir alım gücüne kavuştular. Kredi kartları ile 12 ay borçlanarak gidilen tatiller, aşırı tüketime harcanan paralar, özellikle kredi kartları balonunu fazlasıyla şişirmiş bulunmaktadır.
Emlakta, tarımda, kredilerde, sanal alemde, kısaca yaşamın her alanında karşımıza çıkan balonların şişirilip yükselişini seyrederken,
”Ne oldu ?” sorusunun cevabını yine hepbirlikte vereceğiz.
‘Patladı gitti’…..